1
Οι πύλες του τείχους της Θεσσαλονίκης
Μια τρισδιάστατη αναπαράσταση των πυλών της πόλης μας που έχουν χαθεί. Τη δεκαετία του 1860 κατεδαφίστηκε το παραλιακό τείχος της Θεσσαλονίκης. Μέχρι το 1873 κατεδαφίστηκαν και τμήματα του ανατολικού και δυτικού τείχους της πόλης με αποτέλεσμα να χαθούν μαζί τους και οι μεγάλες πύλες. Βλέπουμε τη Χρυσή πύλη ή πύλη Αξιού δυτικά προς την θάλασσα, στον Βαρδάρη, που γκρεμίστηκε το 1874 και ήταν η κεντρική είσοδος στην πόλη.
Η πύλη Ληταία, δυτικά, στην αρχή της σημερινής
Αγίου Δημητρίου και Ειρήνης που οδηγούσε στην Ληταία ύπαιθρο, γκρεμίστηκε κι αυτή.
Στο εξωτερικό περιτείχισμα νάσου η Πορτάρα, η πύλη Λαπαρδά πάνω από την Μονή Βλατάδων.. και πιο πέρα το άνοιγμα της Άννας Παλαιολόγου, 14ος αιώνας μχ που οδηγούσε εκτός πόλης κοντά στον πύργο του Τριγωνίου και υπάρχει ακόμη.
Από την 3ο-4ο αι. μ.Χ. η Θεσσαλονίκη ανέπτυξε έντονη εμπορική δραστηριότητα και δημιουργήθηκαν δύο λιμάνια στις δύο απολήξεις του θαλάσσιου τείχους της: το εμπορικό στη δυτική πλευρά (περιοχή στα ΝΔ του Ναού του Αγίου Μηνά) και το βασιλικό στην ανατολική (στον άξονα της σημερινής οδού Δημητρίου Γούναρη).
Νέες αγορές (όπως τα Λαδάδικα) κατέλαβαν κατά τον 18ο αιώνα το χώρο του βυζαντινού λιμανιού. Μέχρι τα 1873 μπροστά στο παραλιακό μέτωπο υψώνονταν τα Θαλάσσια τείχη. Πίσω από τα θαλάσσια τείχη οι φτωχικές εβραϊκές γειτονιές.
Τα τείχη γκρεμίζονται και τα υλικά τους χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία μιας προκυμαίας από την σημερινή οδό Σαλαμίνας μέχρι τον Λευκό Πύργο.
Το βυζαντινό θαλάσσιο τείχος, που ξεκινούσε από τον Λευκό Πύργο, ακολουθούσε τις σημερινές οδούς Κορομηλά και Καλαποθάκη,
διέσχιζε την σημερινή πλατεία Ελευθερίας και κατέληγε στον πύργο της Αποβάθρας ή Τοπ Χανέ (στη σημερινή γωνία Κατούνη και Οπλοποιού, όπου βρίσκεται σήμερα ο ‘Ζύθος” στα Λαδάδικα). Εκεί βρισκόταν και η είσοδος του λιμανιού, που κατασκεύασε ο Μέγας Κωνσταντίνος.
~~~{*}~~~
2
Μια 3D αναπαράσταση του παραλιακού τείχους
Από την 3ο-4ο αι. μ.Χ. η Θεσσαλονίκη ανέπτυξε έντονη εμπορική δραστηριότητα και δημιουργήθηκαν δύο λιμάνια στις δύο απολήξεις του θαλάσσιου τείχους της: το εμπορικό στη δυτική πλευρά (περιοχή στα ΝΔ του Ναού του Αγίου Μηνά) και το βασιλικό στην ανατολική (στον άξονα της σημερινής οδού Δημητρίου Γούναρη). Νέες αγορές (όπως τα Λαδάδικα) κατέλαβαν κατά τον 18ο αιώνα το χώρο του βυζαντινού λιμανιού. Μέχρι τα 1873 μπροστά στο παραλιακό μέτωπο υψώνονταν τα Θαλάσσια τείχη. Πίσω από τα θαλάσσια τείχη οι φτωχικές εβραϊκές γειτονιές.
Τα τείχη γκρεμίζονται και τα υλικά τους χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία μιας προκυμαίας από την σημερινή οδό Σαλαμίνας μέχρι τον Λευκό Πύργο. Σχηματίσθηκε έτσι η παραλία στενότερη αρχικά κατά 8 μέτρα από ό,τι είναι Εκεί, λοιπόν, που σήμερα βρίσκεται η Πλατεία Ελευθερίας, μια από τις μεγαλύτερες ανοιχτές πλατείες της πόλης, παλιά υπήρχε το Θαλάσσιο τείχος, που περικύκλωνε την πόλη.
Βάσει αρχαιολογικών ευρημάτων υποθέτουμε ότι στην προκυμαία της περιοχής της πλατείας Ελευθερίας και ανατολικότερα, πιθανώς βρισκόταν η Εκκλησιαστική Σκάλα, αλλά και ο βυζαντινός πύργος που ήλεγχε την είσοδο του λιμανιού, το Τοπ Χανέ της οθωμανικής περιόδου, το οποίο αποτέλεσε το φρούριο του Βαρδάρη, επί τουρκοκρατίας.
Η πλατεία Ελευθερίας, λοιπόν, δεν ήταν πάντα στεριά. Μέχρι το 1870 – οπότε άρχισε η κατεδάφιση της θαλάσσιας οχύρωσης της πόλης, στην προσπάθεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας να εκσυγχρονιστεί – η θάλασσα έφτανε μέχρι το μέσον της πλατείας.
Τριάντα μέτρα βορειότερα βρισκόταν το βυζαντινό θαλάσσιο τείχος, που ξεκινούσε από τον Λευκό Πύργο, ακολουθούσε τις σημερινές οδούς Κορομηλά και Καλαποθάκη, διέσχιζε την σημερινή πλατεία Ελευθερίας και κατέληγε στον πύργο της Αποβάθρας ή Τοπ Χανέ (στη σημερινή γωνία Κατούνη και Οπλοποιού, όπου βρίσκεται σήμερα ο ‘Ζύθος” στα Λαδάδικα). Εκεί βρισκόταν και η είσοδος του λιμανιού, που κατασκεύασε ο Μέγας Κωνσταντίνος.
Τα Βίντεο είναι δημιουργία του Ι. και Γ. Αρτόπουλου
ΠΗΓΕΣ
- http://parallaximag.gr
- www.visaltis.net
- www.youtube.com
